Таронта

Таронта англ.: City of Toronto Герб Сцяг Краіна  Канада Каардынаты 43°40′13″ пн. ш. 79°23′12″ з. д. Кіраўнік Алівія Чаў[d] Заснаваны 1750 Плошча 630,21 км² Вышыня цэнтра 76 ± 1 м Водныя аб’екты Антарыа, Humber River[d], Don River[d] і Rouge River[d] Насельніцтва ▲2 794 356 чал. (2021) Часавы пояс EDT[d] і UTC-5 Тэлефонны код 416, 647, 437 Паштовыя індэксы M Афіцыйны сайт toronto.ca (англ.) Таронта на карце Канады

Медыяфайлы на Вікісховішчы

Вежа CN

Таро́нта (англ.: Toronto, афіц.: Toronto Metropolitan Municipality, ІРА: /təˈrɒntoʊ/, мясцовае вымаўленне [ˈtrɑnoʊ] альбо [təˈɹɑnoʊ]) — найбуйнейшы горад Канады, сталіца правінцыі Антарыа. Стаіць над возерам Антарыа. Насельніцтва ў межах горада: 2 503 тыс. (2006). Разам з прыгарадамі насельніцтва Таронта складае 5 556 тыс. чалавек. Таронта з’яўляецца міжнародным фінансавым цэнтрам, а таксама адным з галоўных прамысловых, гандлёвых, адукацыйных, турысцкіх і спартыўных цэнтраў краіны.

Паводле даследаванняў, праведзеных «Economist Intelligence Unit» i «Mercer Human Resource Consulting», Таронта з’яўляецца адным з найболей камфортных гарадоў свету па прычыне нізкай крымінальнасці, чыстага навакольнага асяроддзя, высокага ўзроўню жыцця і дабразычлівага стаўлення жыхароў да людзей іншага паходжання.

Гісторыя

Першае паселішча заснавана ў 1720 годзе французамі дзеля гандлю футрам. У 1750—1751 гадах французы будуюць Fort Rouillé — форт Таронта. Гэта была невялікая пабудова з 10-15 жаўнерамі. У 1763 годзе ўся Новая Францыя, уключаючы форт Таронта, перайшла пад брытанскае валоданне. У 1787 годзе Карона (брытанская ўлада) набыла ў індэйцаў племяні місісага зямлю навокал Таронта за 1700 фунтаў. 1793 год быў адзначаны пабудовай брытанцамі форта Ёрк, які лічыцца першым сапраўды гарадскім паселішчам, а ў 1834 годзе Ёрк быў перайменаваны ў Таронта. На пачатку ХХ стагоддзя горад налічваў 200 тыс. жыхароў. Тады ж горад набыў мянушку Парсюкгорад (Hogtown) за тое, што тут былі найвялікшыя парсюковыя бойні ў Брытанскай Імперыі. У горадзе знаходзіцца найвышэйшае (да верасня 2007 года) збудаванне свету — Сі-Эн Таўэр.

Дэмаграфія

Паводле перапісу 2006 года, англійская мова была роднаю моваю 56,2 % жыхароў Таронта разам з прыгарадамі. За ёй ішлі італьянская мова з 3,8 % жыхароў, кітайская мова з 3,5 %, кантонскі дыялект з 3,4 %, пенджабская мова з 2,7 %, тагальская мова з 2,2 %, партугальская мова з 2,2 %, іспанская мова з 2,2 %, урду з 2,1 %, тамільская мова з 1,9 %, польская мова з 1,6 %, французская мова з 1,4 %, руская мова з 1,3 %, фарсі з 1,3 %, паўночныя дыялекты кітайскай мовы з 1,3 %, арабская мова з 1,2 % і гуджараці з 1,1 %.

Для 200 жыхароў Таронта і прыгарадаў роднаю з’яўляецца беларуская мова.

Паводле перапісу 2006 года ў Таронта разам з прыгарадамі жывуць 2 320 тыс. імігрантаў, якія складаюць 45,4 % ад усяго насельніцтва. Найвялікшая суполка сярод імігрантаў — людзі, што нарадзіліся ў Індыі, якія складаюць 4,4 % ад агульнага насельніцтва Таронта разам з прыгарадамі і 9,6 % ад усіх імігрантаў. Затым ідуць выхадцы з Кітаю (8,2 % ад усіх жыхароў і 7,3 % ад імігрантаў), Італіі (адпаведна 2,6 % і 5,6 %), Філіпін (2,6 % і 5,4 %), Вялікабрытаніі (2,5 % ад усіх жыхароў і 5,6 % ад імігрантаў), Ганконгу (2,0 % ад усіх жыхароў і 4,4 % ад імігрантаў), Ямайкі (1,8 % ад усіх і 4,0 %), Пакістану (1,7 % і 3,7 %), Шры Ланкі (1,7 % і 3,7 %), Партугаліі (1,5 % і 3,3 %), Гаяны (1,4 % і 3,0 %), Польшчы (1,3 % і 2,9 %), В’етнаму (1,1 % і 2,5 %).

3 920 жыхароў Таронта і прыгарадаў нарадзіліся на Беларусі (0,2 % ад імігрантаў). З іх 600 чалавек прыехалі ў Канаду да 1991 года, 500 чал. у перыяд 1991—1995 гадоў, 1 320 чал. у перыяд 1996—2000 і 1 505 чал. у перыяд 2001—2006 гадоў.

Паводле перапісу 2001 года 61,1 % жыхароў — хрысціяне (31,1 % — католікі, 21,1 % — пратэстанты, 5 % — праваслаўныя і 3,9 % — іншыя хрысціяне), 6,7 % жыхароў — мусульмане, 4,8 % — індусы, 4,2 % — іўдзеі, 2,7 % — будысты. 18,7 % жыхароў не маюць рэлігіі.

Насельніцтва

Год Колькасць 1861 44 821 1891 181 200 Год Колькасць 1971 712 800 1981 599 000 Год Колькасць 2000 3 480 000 2011 2 615 060 Год Колькасць 2016 2 731 571 2021 2 794 356

Славутасці

• Царква Святога Кірылы Тураўскага

Вядомыя асобы

• Мэры Пікфард (1892—1979) — актрыса, сузаснавальніца кінакампаніі United Artists.
• Ніна Добраў (нар. 1989) — актрыса, фотамадэль і гімнастка.

Літаратура

• Таро́нта // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 15. — С. 442. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0251-2 (т. 15).
• Торо́нто // Т. 26. Тихоходки — Ульяново. — М. : Советская энциклопедия, 1977. — С. 112—113. — (Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров; 1969—1978). (руск.)
• Торо́нто // Большой словарь географических названий (руск.) / Гл. ред. В. М. Котляков. — Екатеринбург: У-Фактория, 2003. — С. 648. — 832 с. — 10 000 экз. — ISBN 5-94799-148-9.
• Торо́нто // Географический энциклопедический словарь: Географические названия (руск.) / Гл. ред. А. Ф. Трёшников; Ред. кол.: Э. Б. Алаев, П. М. Алампиев (зам. гл. ред.) и др. — 2-е изд., исправл. и дополн. — М.: Советская энциклопедия, 1989. — С. 484. — 592 с. — 210 000 экз. — ISBN 5-85270-057-6.
• Торо́нто // Энциклопедический географический словарь (руск.). — М.: РИПОЛ классик, 2011. — С. 678. — 800 с. — (Словари но­вого века). — 5 000 экз. — ISBN 978-5-386-03063-6.

Спасылкі

• Афіцыйны сайт
• Грамадзянскі транспарт горада
• Гарадскі забаўляльны партал
• Таронцкі міжнародны аэрапорт імя Пірсана
• Індзікар — Гран-пры Таронта
• Гарадскі тэлеканал CityTV
• Газета «Таронцкая зорка» — Toronto Star
• Вежа CN
• Таронцкі заапарк
• Забаўляльны парк Ontario Place
• Навукова-забаўляльны цэнтр Ontario Science Centre
• Міжнародны Таронцкі кінафестываль
• Канадскае Міжнароднае аўташоу