Мішэль дэ Мантэнь

Мішэль дэ Мантэнь
Michel de Montaigne
Асабістыя звесткі
Імя пры нараджэнні	Мішэль Экем дэ Мантэнь (Michel Eyquem de Montaigne)
Дата нараджэння	28 лютага 1533
Месца нараджэння	Сен-Мішэль-дэ-Мантэнь[d], Гіень, Каралеўства Францыя
Дата смерці	13 верасня 1592(1592-09-13)[…] (59 гадоў)
Месца смерці	Сен-Мішэль-дэ-Мантэнь[d], Гіень, Каралеўства Францыя
Грамадзянства	Каралеўства Францыя
Бацька	Pierre Eyquem de Montaigne[d]
Жонка	François de La Chassaigne[d]
Альма-матар	College of Guienne[d] Тулузскі ўніверсітэт[d]
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці	французскі пісьменнік і філосаф-гуманіст эпохі Адраджэння
Мова твораў	сярэднефранцузская мова[d]
Подпіс
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Мішэ́ль дэ Мантэ́нь (фр.: Michel de Montaigne; поўнае імя — Мішэ́ль Эке́м дэ Мантэ́нь, фр.: Michel Eyquem de Montaigne; 28 лютага 1533, замак Мантэнь у Сен-Мішэль-дэ-Мантэнь — 13 верасня 1592, Бардо) — французскі пісьменнік і філосаф эпохі Адраджэння, аўтар кнігі «Вопыты». Лічыцца заснавальнікам жанру эсэ.

Біяграфія

Мантэнь нарадзіўся ў фамільным замку ў горадзе Сен-Мішэль-дэ-Мантэнь (Дардонь) зблізку Перыгё і Бардо. Яго бацька, удзельнік Італьянскіх войн П'ер Эйкем (атрымаў арыстакратычны тытул «дэ Мантэнь») быў у свой час мэрам Бардо; памёр у 1568. Маці — Антуанэта дэ Лопез, з сям'і заможных арагонскіх яўрэяў. У раннім дзяцінстве Мішэль выхоўваўся па ліберальнай-гуманістычнай педагагічнай методыцы бацькі — яго настаўнік, немец, зусім не валодаў французскай мовай і размаўляў з Мішэлем выключна на латыні.

Падчас гугеноцкіх войн Мантэнь часта выступаў як пасрэднік паміж абодвума бакамі, яго аднолькава паважалі кароль-каталік Генрых III і пратэстант Генрых Наварскі.

У 1565 Мантэнь жаніўся, атрымаўшы вялікі пасаг. Пасля смерці бацькі ў 1568 г. ён атрымаў у спадчыну радавы маёнтак Мантэнь, дзе і пасяліўся ў 1571, пасля таго як прадаў сваю судзейскую пасаду і выйшаў у адстаўку. У 1572 г., ва ўзросце 38 гадоў Мантэнь пачынае пісаць свае «Вопыты» (першыя дзве кнігі апублікаваны ў 1580 г.). Яго блізкім сябрам быў філосаф Эцьен дэ Ла Баэсі, аўтар «Разваг пра добраахвотнае рабства», некаторыя часткі з якіх Мантэнь уключыў у свае «Вопыты».

У 1580—1581 г. падарожнічаў па Швейцарыі, Германіі, Аўстрыі і Італіі. Уражанні ад гэтага падарожжа адлюстраваны ў дзённіку, апублікаваным толькі ў 1774 г.

Памёр 13 верасня 1592 г. падчас імшы.

Творчасць, светапогляд

У аснўным літаратурна-філасофскім творы «Вопыты» (кн. 1—3, 1580—88) развіваў сістэму скептыцызму, накіраваную супраць сярэдневяковай схаластыкі. Дапускаў існаванне Бога, сцвярджаў бяссілле розуму ў тлумачэнні звышнатуральнага і выкарыстанне яго толькі ў чалавечых справах, адмаўляў бяссмерце душы і пасмяротнае ўшанаванне. Высмейваў веру ў цуды і патрабаваў прычыннага тлумачэння ўсіх з'яў, падкрэсліваў універсальнасць законаў аб'ектыўнага свету, адстойваў свабоду сумлення. Яму напежыць шэраг прагрэсіўных ідэй у педагогіцы. Паўплываў на развіццё матэрыялізму і атэізму ў Францыі і па-за яе межамі. Яго ідэі прадаўжалі П. Гасеадзі, Р. Дэкарт, П. Бейль, Вальтэр, Ж. Ж. Русо, французскія матэрыялісты 18 ст.

Літаратура

• Краснова В. В. Мантэнь // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 10: Малайзія — Мугаджары / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2000. — Т. 10. — 544 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0169-9 (т. 10).
• Lazard M. Michel de Montaigne, biographie. — P.: Fayard. — 2002. ISBN 2-213-61398-2
• Dictionnaire de Michel de Montaigne. Dirigé par Ph. Desan. — P.: Champion. — 2004. — ISBN 2-7453-1142-5.