Перайсці да зместу

Аналітычная філасофія

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі

Аналітычная філасофія (англ.: Analytic Philosophy) — стыль і кірунак у філасофіі, які дамінаваў на Захадзе ў пачатку XX стагоддзя. Тэрмін можа адсылаць да некалькіх інтэлектуальных з’яў:

  • Як філасофская практыка[1][2], аналітычная філасофія характарызуецца надзвычайнай роляю аргументацыйнай празрыстасці і дасканаласці, выкарыстаннем фармальнай логікі, канцэптуальнага аналізу, і, у меншай ступені, матэматыкі і прыродазнаўчых навук.[3][4][5]
  • Як гістарычнае развіццё, аналітычная філасофія адсылае да дробных напрамкаў у ранішняй філасофіі XX стагоддзя, якія папярэднічалі існай цяпер практыцы. Цэнтравыя фігуры ў гэтым развіцці — Бертран Расел, Людвіг Вітгенштэйн, Д. Э. Мур, Готлаб Фрэге, і лагічныя пазітывісты. У гэтым, больш спецыфічным сэнсе, аналітычная філасофія атаясняецца з асобнымі філасофскімі рысамі (многія з якіх адкінутыя мноствам сучасных аналітычных філосафаў), такімі як:
    • Логіка-пазітывісцкі прынцып, які сцвярджае, што не існуе ніякіх спецыфічна-філасофскіх фактаў, і што аб’ектам філасофскага даследавання ёсць лагічнае праясненне мыслення. Гэта можа супярэчыць традыцыйнаму фундаменталізму, які разглядае філасофію як асобную навуку (то бок дысцыпліну пра веды), якая вывучае фундаментальныя прычыны і прынцыпы ўсяго. У выніку, мноства філосафаў-аналітыкаў разглядалі свае даследаванні як падоўжаныя з, ці падпарадкаваныя да, прыродазнаўчых навук. Такое стаўленне пачынаецца з Джона Лока, які апісаў сваю працу як працу «падначаленага» дасягненням прыродазнаўчых навукоўцаў, такіх як Ньютан. У XX стагоддзі найбольш уплывовым заступнікам погляду на філасофію як на працяг іншых навук быў Уілард Куайн.[6]
    • Прынцып, згодна з якім лагічнае праясненне мыслення можа быць дасягнута толькі аналізам лагічных формаў філасофскіх сцверджанняў.[7] Лагічныя формы сцверджанняў ёсць шляхам іх рэпрэзентацыі (часта з выкарыстаннем фармальнай граматыкі і сімвалізму лагічных сістэм) дзеля рэдукцыі іх да больш простых частак і дзеля таго, каб паказаць іхную сходнасць з іншымі сцверджаннямі таго ж самага тыпу. Аднак, філосафы-аналітыкі не пагаджаюцца паміж сабой наконт карэктнай лагічнай формы штодзённай мовы.[8]
    • Прынцып грэбавання агульнымі філасофскімі сістэмамі на карысць больш абмежаваных праблем, заяўленых строга[9] або звычайнай мовай.[10]

Паводле Расела:

«Сучасны аналітычны эмпірызм <…> адрозніваецца ад таго ж у Лока, Берклі і Юма сваім інкарпараваннем матэматыкі і развіццём моцнай лагічнай тэхнікі. Так ён можа ў дачыненні некаторых праблем дасягнуць дакладных адказаў, якія маюць хутчэй навуковую якасць, чым філасофскую. Ён, у параўнанні з агульнымі філасофскімі сістэмамі, лепш здольны развязваць свае праблемы па адной, замест таго каб вынаходзіць адным махам суцэльную тэорыю сусвету. Ягоныя метады, такім чынам, паходзяць да навуковых». [11]

У Злучаным Каралеўстве, Злучаных Штатах, Канадзе, Аўстраліі, Новай Зеландыі і Скандынавіі большасць універсітэцкіх факультэтаў філасофіі сёння ідэнтыфікуюць сябе як «аналітычныя» факультэты.[12] Аналітычная філасофія часта разглядаецца асобна ад іншых філасофскіх традыцый, у першую чаргу кантынентальных філасофій, такіх як экзістэнцыялізм і фенаменалогія, а таксама Тамізм і марксізм.[13][14]

Зноскі

  1. Avrum Stroll, Twentieth-Century Analytic Philosophy (Columbia University Press, 2000), p. 5
  2. Hans-Johann Glock, What Is Analytic Philosophy (Cambridge University Press, 2008), p. 205
  3. Brian Leiter (2006) webpage «Analytic» and «Continental» Philosophy
  4. Glock, H. J. (2004). «Was Wittgenstein an Analytic Philosopher?». Metaphilosophy. 35 (4): 419—444.
  5. Colin McGinn, The Making of a Philosopher: My Journey through Twentieth-Century Philosophy(HarperCollins, 2002), p. xi.
  6. Працы «Two Dogmas of Empiricism» і «Epistemology Naturalized».
  7. A.P. Martinich, "Introduction, " in Martinich & D. Sosa (eds.), A Companion to Analytic Philosophy(Blackwell, 2001), p. 1
  8. Вітгенштэйн, Т.Л-.Ф. 4.111
  9. Scott Soames, Philosophical Analysis in the Twentieth Century Vol. 1 (Princeton UP, 2003), p. xv
  10. Гл. працы Д. Э. Мура і Аўгусціна Блажэннага.
  11. B. Russell, A History of Western Philosophy(Simon & Schuster, 1945), p. 834.
  12. John Searle (2003), Contemporary Philosophy in the United States in N. Bunnin and E. P. Tsui-James (eds.), The Blackwell Companion to Philosophy, 2nd ed., (Blackwell, 2003), p. 1.
  13. A. C. Grayling (ed.), Philosophy 2: Further through the Subject (Oxford University Press, 1998), p. 2
  14. L.J. Cohen, The Dialogue of Reason: An Analysis of Analytical Philosophy (Oxford University Press, 1986), p. 5