Палеалогі

Палеалогі
Палеалогі
	; Эмблема Палеалогаў, якая часта памылкова ўспрымаецца як герб Візантыйскай імперыі
Краіна	Візантыйская імперыя
Родапачынальны дом	Сама дынастыя не з'яўляецца адгалінаваннем якога-небудзь царскага дому, але сярод продкаў імператараў прысутнічаюць Камніны і Ангелы
Заснавальнік	Першы вядомы прадстаўнік — Нікіфар Палеалог, ; Першы імператар — Міхаіл VIII Палеалог
Апошні кіраўнік	Канстанцін XI Драгаш
Год заснавання	XI стагоддзе
Спыненне роду	Старэйшая лінія згасла ў 1502 годзе, прадстаўнікі іншых ліній жывуць дагэтуль
Зрушэнне	1453
Нацыянальнасць	Грэкі
Малодшыя лініі	Маркграфы Манферат (Палеалогі)
Тытулы
	Імператар Візантыі, ; Дэспат Марэі, ; Маркіз Манферацкі
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Палеало́гі (грэч. Παλαιολόγοι) — апошняя і найбольш даўгавечная дынастыя імператараў Візантыі, якая кіравала на працягу двух стагоддзяў — з часу выгнання Міхаілам VIII з Канстанцінопаля крыжакоў у 1261 годзе да ўзяцця Канстанцінопаля туркамі ў 1453 годзе.

Род вядомы з XI стагоддзя. Заснавальнік дынастыі — Міхаіл VIII Палеалог, былы імператар Нікейскай імперыі (1258—1261), які ў 1261 аднавіў заваяваную ў 1204 крыжакамі Візантыю. Асобныя Палеалогі дзялілі паўнату ўлады з прадстаўнікамі роду Кантакузінаў.

Маскоўскі князь Іван III ажаніўся з пляменніцай апошняга імператара Візантыі Канстанціна XI Драгаша — Зояй (Соф’яй) Палеалог. Гэтым ён, на думку часткі гісторыкаў, спрабаваў абгрунтаваць свае прэтэнзіі на духоўную і рэлігійную спадчыну Візантыі. Сведчаннем гэтаму з'яўляецца пачатак выкарыстання двухгаловага арла Палеалогаў у якасці герба Маскоўскага княства, а затым і Расіі.

Палеалогі па старэйшай мужчынскай лініі згаслі ў 1502 годзе пасля смерці Андрэя Палеалога, які аддаў (прадаў) свае правы на трон Візантыі Карлу VIII і Фердынанду II Арагонскаму. Прадстаўнікі іншых ліній жывуць дагэтуль^[3]

Кіраванне Палеалогаў — перыяд палітычнага і гаспадарчага заняпаду імперыі, захопу (з пачатку 14 ст.) яе тэрыторыі туркамі-асманамі, якія ў маі 1453 узялі Канстанцінопаль, забілі Канстанціна XI і спынілі існаванне Візантыі^[4]. У той жа час з кіраваннем Палеалогаў звязаны апошні ўздым візантыйскага мастацтва, вядомы як палеалогаўскае адраджэнне.

Паходжанне і этымалогія[правіць | правіць зыходнік]

Дакладнае паходжанне сямейства Палеалогаў (чыё імя азначае «гандляр старызной»^[5]; пасля пераасэнсоўвалася як «старажытны родам»^[5]; або «які гаворыць аб старым» ад стар.-грэч.: παλαιóς «старажытны» + λόγος «слова»^[6]) — невядомае: ёсць здагадкі, што гэта была грэчаская паводле паходжання дынастыя^[5].

Акрамя таго, ёсць здагадкі, што Палеалогі паходзілі з Малой Азіі. Цікава, што двухгаловы арол, герб Палеалогаў, упершыню з’яўляецца менавіта ў гэтым рэгіёне ў якасці сімвала Хецкага царства^[7].

Таксама існуе легенда, якая прыпісвае Палеалогам рымскае паходжанне і сцвярджае, што яны прыехалі ў Візантый (Канстанцінопаль) разам з Канстанцінам Вялікім. Неверагоднасць гэтых ідэй была даказана Шарлем Дзюканжам, але яны працягваюць праскакваць, хоць і ў розных формах, у сучасных даследаваннях. Акрамя таго, існуе вусновая традыцыя сумніўнай дакладнасці, якая сцвярджае, што роднае месца Палеалогаў — італьянскі горад Вітэрба^[8].

Сімволіка[правіць | правіць зыходнік]

Сцяг Палеалогаў. Чатыры B ці pyrekvola сімвалізуюць ініцыялы сямейнага дэвізу^[9].

Праз цесныя адносіны з еўрапейскімі краінамі і частыя дынастычныя шлюбаы паміж членамі дынастыі Палеалогаў з прадстаўнікамі каралеўскіх дамоў Еўропы, Палеалогі сталі першай візантыйскай імператарскай дынастыяй, якая стала выкарыстоўваць уласную дынастычную сімволіку.

Адным з сімвалаў дынастыі Палеалогаў, вядомым з крыніц XIV і XV стагоддзяў, з’яўляўся залаты прамы крыж у чырвоным полі, які падзяляе поле на чатыры роўныя часткі, у якіх размешчана па залатым завітку, якія выглядаюць як стылізаваныя літары «В» (грэч. πυρέκβολα) і інтэрпрэтуюцца як ініцыялы дэвізу Палеалогаў (Βασιλεὺς Βασιλέων Βασιλεύων Βασιλευόντων, Валадар валадароў, які валадарыць над валадарамі)^[10].

Іншым сімвалам Палеалогаў быў двухгаловы арол. Ён часта маляваўся з манаграмай Палеалогаў на грудзі. Пасля шлюбу Соф’і Палеалог і Івана III двухгаловы арол стаў гербам Расійскай дзяржавы.

Візантыйскія імператары[правіць | правіць зыходнік]

Міхаіл VIII (1259—1282)
Андронік II (1282—1328)
Міхаіл IX (1294—1320)
Андронік III (1328—1341)
Іаан V (1341—1391)
Іаан VI (1347—1354)
Андронік IV (1376—1379)
Іаан VII (1390)
Мануіл II (1391—1425)
Іаан VIII (1425—1448)
Канстанцін XI (1449—1453)

Зноскі

↑ Міхаіл VIII Палеалог.
↑ Gegai, з. 161–162.
↑ Gegai, з. 161—162.
↑ Палеалогі // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 11: Мугір — Паліклініка / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2000. — Т. 11. — 560 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0188-5 (т. 11).
↑ ^а ^б ^в БРОКГАУЗ И ЕФРОН. Палеолог. Палеологи Византийская династия.
↑ Дашков С. Б. Императоры Византии. С. 282.
↑ Earth Views: Turkey-Alaja-Huyuk-Hittite-temple-carving- —.tr, Türkei, Turquía, Turquie, Turq Архівавана 2 чэрвеня 2021..
↑ Глава 14: Палеологи. Закат старой Европы. Иордан Табов. // newchrono.ru Архівавана 3 верасня 2011..
↑ Ottfried Neubecker, Heraldry - Sources, Symbols and Meaning, pp.106, Tiger Books International (Twickenham), 1997.
↑ http://www.heraldica.org/topics/national/byzantin.htm.

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

С. Я. Палеологи // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.
Палеалогі // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 11: Мугір — Паліклініка / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2000. — Т. 11. — 560 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0188-5 (т. 11).

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]

Палеологи (руск.) — артыкул з Вялікай савецкай энцыклапедыі (3-е выданне)
Пакаленны роспіс Палеалогаў

[Г-1] Міхаіл VIII Палеалог.

[2] Gegai, з. 161–162.

[3] Gegai, з. 161—162.

[БЭ-4] Палеалогі // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 11: Мугір — Паліклініка / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2000. — Т. 11. — 560 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0188-5 (т. 11).

[bibliotekar.ru-5] а ^б ^в БРОКГАУЗ И ЕФРОН. Палеолог. Палеологи Византийская династия.

[6] Дашков С. Б. Императоры Византии. С. 282.

[7] Earth Views: Turkey-Alaja-Huyuk-Hittite-temple-carving- —.tr, Türkei, Turquía, Turquie, Turq Архівавана 2 чэрвеня 2021..

[8] Глава 14: Палеологи. Закат старой Европы. Иордан Табов. // newchrono.ru Архівавана 3 верасня 2011..

[Ottfried_Neubecker-9] Ottfried Neubecker, Heraldry - Sources, Symbols and Meaning, pp.106, Tiger Books International (Twickenham), 1997.

[10] ttp://www.heraldica.org/topics/national/byzantin.htm.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

Візантыйскія імператары
Усходняя Рымская імперыя 395—476 (да падзення Рыма)	Аркадзій Феадосій II Маркіян Леў I Леў II Зянон Васіліск Зянон
Візантыйская імперыя 476—1204 (пасля падзення Рыма)	Зянон Анастасій I Юстын I Юстыніян I Юстын II Тыберый II Маўрыкій Фока Іраклій I Іраклій II Канстанцін III Канстант II Канстанцін IV Юстыніян II Лявонцій Тыверый III Філіпік Анастасій II Феадосій III Леў III Артавазд Канстанцін V Леў IV Канстанцін VI Ірына Нікіфар I Стаўракій Міхаіл I Леў V Міхаіл II Феафіл Міхаіл III Васілій I Канстанцін Леў VI Аляксандр Канстанцін VII Раман I Хрыстафор Стэфан Канстанцін Раман Міхаіл Раман II Васілій II Нікіфар II Іаан I Васілій II Канстанцін VIII Раман III Зоя Феадора Міхаіл IV Міхаіл V Канстанцін IX Міхаіл VI Ісаак I Канстанцін X Раман IV Міхаіл VII Нікіфар III Аляксей I Іаан II Мануіл I Аляксей II Андронік I Ісак II Аляксей III Аляксей IV Ісак II Аляксей V
Лацінская імперыя (1204—1261)	Балдуін I Фландрскі Генрых I Фландрскі П'ер II дэ Куртэнэ Іаланта дэ Куртэнэ Роберт дэ Куртэнэ Балдуін II
Нікейская імперыя (1205—1261)	Феадор I Іаан III Феадор II Іаан IV Міхаіл VIII
Візантыйская імперыя (1261—1453)	Міхаіл VIII Андронік II Міхаіл IX Андронік III Іаан V Іаан VI Матфей Андронік IV Мануіл II Іаан VII Андронік V Іаан VIII Канстанцін XI (XII)