Руно

Стрыжка авечак, Аўстралія

Руно́ — кагезіўная маса са слаба звязаных валокнаў або іншых кудзелістых аб’ектаў. Прыкладам можа служыць авечае руно, г. зн. кампактная маса поўсці авечкі ці барана, атрыманая ў працэсе стрыжкі.

Авечае руно

Вага руна можа адрознівацца, у залежнасці ад велічыні, колькасці скурных зморшчын, ад ступені заросласці частак цела, а галоўнае — ад гушчыні воўны.

Так, па даследаваннях Натузіуса, у простых авечак на адзін квадратны міліметр скуры прыходзіцца ад 7 да 30 валасінак, між тым у мерыносавых ад 29 да 88 шарсцінак.

Руно мерыносавай авечкі складаецца з невялікіх слупкоў або пучкоў воўны, званых штапелямі, з якіх кожны, у сваю чаргу, складаецца з невялікіх касічак воўны. Ад правільнасці, дробнасці звіткоў і даўжыні касічак залежыць прызначэнне руна для канчатковай утылізацыі. Так, руно з дробназавітымі і кароткімі касічкамі паступае на выраб матэрыі «з ворсам» — сукна і драпаў, таму такое руно і вядома пад назвай «суконнага».

Руно з буйнымі і плоскімі завіткамі ідзе на бязворсавыя тканіны, і паколькі такое руно перад вырабам расчэсваецца на грабянях, то і называецца «грабянёвым» або «камвольным», а тканіны, якія атрымліваюцца ад яго, «камвольнымі». Няправільна завітае або невысакароднае руно складаецца з канічных касічак і іншых формаў і паступае на выраб грубых тканін.

«Высакародная» воўна складаецца з правільна звітых, у выглядзе цыліндрыка, касічак. На розных частках цела руно не аднолькавай якасці: на баках, лапатках і спіне лепшая воўна, і пры выбары племянных авечак вызначаюць якасць апошніх па танкаце руна, гэта значыць па дробнасці звіткоў касічак, у вобласці лапаткі і бакоў, пры гэтым якасць руна, якое знаходзіцца ў гэтых месцах, служыць зыходным пунктам у вызначэнні «зроўненасці» руна, якая пажаданая для фабрыканта, бо дае магчымасць атрымаць з руна больш тонкіх гатункаў воўны, чым грубых.

Няправільна звітае руно паказвае на малую гушчыню яго і носіць назву «маркітнасці» і «ніткі» — як тое, так і іншае складаюць заганы руна, таму што яно непрыдатна для вырабу добрых тканін.

У культуры

Культ руна быў распаўсюджаны ў паўночнай Анатоліі яшчэ ў перыяд хатаў. Ён мае прыкметы адносна прымітыўнага фетышызму. Хеты перанялі гэты культ, ён адыгрывае вельмі важную ролю ў іх рэлігіі. Імаверна, тады гэта была нястрыжаная авечая, барановая ці казіная шкура, цалкам здзераная, якая мела форму мяшка. Скуры, напоўненыя ахвярнымі прынашэннямі, вешалі на дрэва як своеасаблівы рог багацця. Часам на такое руно вешалі залаты шчыт. Часам руно персаніфікавалася і абагаўлялася, вядомыя імёны рунічных бажаствоў, напрыклад, Зітарыя. Падчас свята пурулі старыя асобнікі руна спальвалі, потым рабілі новыя, падчас свята Антахшум руно вазілі з горада ў горад. У Закаўказзі, у грузінскай Сванеціі, захаваўся звычай вешаць на дуб шкуру быка ці авечкі падчас абрадаў урадлівасці Мелія-Тэлепія (назва, відаць, звязана з хецкім богам Тэлепіну).

Вядомае руно

• Залатое руно
• Руно Гедэона

Літаратура

• Кулешов П. Н. Овцеводство.
• Руно // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.