Краснаполле

Гарадскі пасёлак Краснаполле Цэнтр Герб Сцяг Краіна Беларусь Вобласць Магілёўская Раён Краснапольскі Каардынаты 53°20′00″ пн. ш. 31°24′08″ у. д. Гарадскі пасёлак з 1938 Вышыня цэнтра 165 м Насельніцтва ▼5 618 чал. (1 студзеня 2024) Часавы пояс UTC+3 Тэлефонны код +375 2238 Паштовыя індэксы 213561 Аўтамабільны код 6 СААТА 7238551000 Краснаполле на карце Беларусі ±

Краснаполле на Вікісховішчы

Краснапо́лле (трансліт.: Krasnapollie) — гарадскі пасёлак у Магілёўскай вобласці Беларусі, цэнтр Краснапольскага раёна, у вярхоўі ракі Тур’і. За 109 км ад Магілёва, 51 км ад чыгуначнай станцыі Камунары на лініі Крычаў—Унеча (Расія). Вузел аўтадарог на Чэрыкаў, Касцюковічы, Чачэрск, Слаўгарад. Находзіцца ў зоне, пацярпелай ад аварыі на Чарнобыльскай АЭС. Насельніцтва 5 749 чал. (2017).

Гісторыя

Гісторыя Краснапольшчыны сыходзіць сваімі каранямі ў глыб стагоддзяў. У VI—VIII стагоддзях пасяліліся нашы далёкія продкі — плямёны радзімічаў. У 885 г. край радзімічаў уваходзіў у склад Кіеўскай Русі. Сведчаннем таму з’яўляюцца курганныя пахаванні гэтага перыяду ў вёсках Князёўка, Клясіна, Леніна і інш.

Першыя звесткі аб узнікненні гандлёва-рамеснага паселішча на месцы раённага цэнтра на падставе археалагічных дадзеных датуюцца 1707 годам. У 1773 годзе ўказам імператрыцы Кацярыны Вялікай Краснапольшчына ўвайшла ў склад Чэрыкаўскага павета Мсціслаўскага ваяводства. З 1774 Краснапольскія землі з 36 населенымі пунктамі належалі князям А. М. Галіцыну, а потым — Р. А. Пацёмкіну.

К 1846 году мястэчка Краснаполле было вядома як буйны гандлёва-рамесны цэнтр ўсходняй Магілёўшчыны, куды з’язджаліся не толькі мясцовыя, але і расійскія і ўкраінскія купцы, асабліва ў дні кірмашоў.

У другой палове 19-га стагоддзя ў склад Краснапольскага табара ўваходзіла 8 воласцей. Тут знаходзіліся народнае вучылішча, вольная аптэка, сельская бальніца на 20 месцаў, 3 гарбарных і 9 маслабойных заводаў, вадзяны млын. У мястэчку налічвалася 412 драўляных дамоў.

Па дадзеных усеагульнага перапісу насельніцтва мястэчка Краснаполле дасягнула 3 тысяч жыхароў, у асноўным гэта было яўрэйскае насельніцтва.

У 1905 годзе на тэрыторыі Краснапольшчыны было 20 фальваркаў, 10 маёнткаў, 17 буйных хутарскіх гаспадарак.

У пачатку 20 стагоддзя уладальнікам маёнтка ў вёсцы Выдранка Е. І. Бараноўскім была створана адна з найбуйнейшых бібліятэк не толькі ў Беларусі, але і ў Еўропе, якая налічвала каля 10 тысяч рэдкіх кніжных выданняў.

У лістападзе 1917 года ў Краснаполлі ствараецца валасны Савет на чале з В. Н. Калеснікавым, які бярэ кіраванне Краснапольшчынай у свае рукі.

17 ліпеня 1924 года быў афіцыйна ўтвораны Краснапольскі раён, складаецца з 16 сельсаветаў. У раёне пражывала 52247 чалавек.

У 20-30-я гады Краснапольшчына знаходзілася ў віхуры падзей, якія ахапілі ўсю краіну. 8297 гаспадарак раёна аб’ядналіся ў 97 калгасаў, у якіх былі 31 свінагадоўчая ферма, 10 малочна-таварных ферм. У 1934 створана Краснапольская машынна-трактарная станцыя. Пры Краснапольскай МТС была створана жаночая брыгада. Трактарыстка гэтай брыгады Марыя Саўчанка за ўдарную працу была абрана дэпутатам Вярхоўнага Савета БССР першага склікання.

У гэтым годзе цалкам завяршылася калектывізацыя сялянскіх гаспадарак.

У раёне былі ўтвораны Выдранскі спіртзавод, ільнозавод і завод па вытворчасці цэглы ў г.п. Краснаполле, на якіх працавалі 94 рабочыя.

У 1935 годзе ў раёне дзейнічалі 7 сямігадовых, 60 пачатковых школ, школа калгаснай моладзі. У 1936 годзе пачаў дзейнічаць радыёвузел.

У гэты перыяд у раёне працавалі 2 бальніцы на 79 ложкаў, 3 фельчарска-акушэрскія пункты, 5 акушэрскіх і 1 калгасны медпункт.

Вялікая Айчынная вайна перапыніла мірную працу краснапальчан. Ужо ў першыя дні вайны на фронт пайшлі тысячы жыхароў раёна. 15 жніўня 1941 Краснапольшчына была акупавана нямецкімі захопнікамі.

Але, нягледзячы на вельмі жорсткі акупацыйны рэжым, краснапальчане не скарыліся ворагу. На тэрыторыі раёна дзейнічалі партызанскія атрады № 41, № 3, № 47, «За Радзіму», адмысловы атрад «Вечеркова» і іншыя, якія ажыццявілі шэраг буйных баявых аперацый па разгрому нямецкіх гарнізонаў і разбурэнню камунікацый.

Дзеянні часцей рэгулярнай арміі і партызанскіх фарміраванняў набліжалі светлую гадзіну вызвалення. Яна наступіла 1 кастрычніка 1943 года, калі начною атакай воіны Чырвонай Арміі вызвалілі раённы цэнтр.

Але свабода дасталася вельмі дарагой цаной. На франтах і ў партызанскіх атрадах загінулі 5697 нашых землякоў, гітлераўцы знішчылі 1714 мірных жыхароў.

Мужнасць і гераізм краснапальчан ў гады Вялікай Айчыннай вайны былі адзначаны высокімі ўрадавымі ўзнагародамі. Каля паўтары тысячы нашых землякоў былі ўзнагароджаны баявымі ордэнамі і медалямі. Сямёра найбольш праслаўленых краснапальчан былі ўдастоены высокага звання Героя Савецкага Саюза.

Ужо адразу пасля вызвалення пачаліся работы па аднаўленні разбуранай вайной народнай гаспадаркі раёна. Нямала працаўнікоў Краснапольшчыны ў пасляваенныя гады было ўдастоена дзяржаўных узнагарод за высокія паказчыкі ў працы. 17 лепшых льнаводаў калгаса «Камінтэрн» сталі ўдзельнікамі Усесаюзнай выстаўкі дасягненняў народнай гаспадаркі ў Маскве, кіраўніку дэлегацыі была ўручаны залаты медаль за якасць вырабленай прадукцыі. Ордэна Працоўнага Чырвонага Сцяга, Кастрычніцкай Рэвалюцыі, «Знак Пашаны» па праву заззялі на грудзях многіх нашых землякоў за поспехі ў сельскагаспадарчай вытворчасці, прамысловасці і сферы абслугоўвання. Найвышэйшыя дасягненні пяці ураджэнцаў Краснапольшчыны былі ўдастоены высокага звання Героя Сацыялістычнай Працы.

Але, на жаль, дынамічнае развіццё Краснапольскага раёна было перапынена Чарнобыльскай катастрофай. У выніку пераадолення яе наступстваў раён пакінула больш за 9 тысяч жыхароў, было ліквідавана 83 населеныя пункты, 5 сельгаспрадпрыемстваў, 31 школа і дзіцячая дашкольная ўстанова, 24 установы культуры, 7 ФАПаў. Сацыяльна-эканамічнаму развіццю раёна была нанесена вялізная шкода.

27 студзеня 2004 года ў 9:20 па мясцовым часе ў спартыўнай зале, прыбудаванай да будынка школы, абрынулася жалезабетоннае перакрыцце. Загінулі настаўнік фізкультуры і тры вучні. Прычынай абвалу сталі будаўнічыя пралікі і недаробкі, так жалезабетонная ферма была заменена на металічную, а на даху школы ляжаў 40-сантыметровы слой снега, які ніхто не прыбіраў.

Насельніцтва

• 1898 — 3248 чал.
• 1939 — 3572 чал.
• 1995 — 6,1 тыс. чал.
• 2006 — 6,2 тыс. чал.
• 2016 — 5844 чал.
• 2017 — 5749 чал.

Эканоміка

Прадпрыемствы харчовай, будаўнічых матэрыялаў прамысловасці. Гасцініца «Краснаполле».

Культура

Краснапольскі гісторыка-этнаграфічны музей.

Вядомыя асобы

• Міхаіл Майсеевіч Антонаў (1923—1943) — удзельнік Вялікай Айчыннай вайны, Герой Савецкага Саюза
• Ісаак Фёдаравіч Ваксман (1922—1943) — удзельнік Вялікай Айчыннай вайны, Герой Савецкага Саюза
• Якаў Давыдавіч Зевін (1888—1918) — рэвалюцыянер, адзін з 26 бакінскіх камісараў
• Ігар Аляксандравіч Марзалюк (нар. 1968) — беларускі гісторык і археолаг
• Наталля Аркадзеўна Святагор (нар. 1958) — беларускі архітэктар.
• Віктар Панцялеевіч Ісачкін (нар. 1960) — беларускі палітык.
• Сяргей Аляксандравіч Сыранкоў (нар. 1983) — беларускі палітык.

Гл. таксама

• Пасёлкі гарадскога тыпу Магілёўскай вобласці
• Пасёлкі гарадскога тыпу Беларусі

Літаратура

• Краснаполле // Беларусь: энцыклапедычны даведнік / Рэдкал. Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. М. В. Драко, А. М. Хількевіч. — Мн.: БелЭн, 1995. — С. 400. — 800 с. — 5 000 экз. — ISBN 985-11-0026-9.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Краснаполле

• Геаграфічныя звесткі па тэме Краснаполле на OpenStreetMap