Перайсці да зместу

Куддус Хаджам’яравіч Кужам’яраў

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Куддус Хаджам’яравіч Кужам’яраў
Дата нараджэння 21 мая 1918(1918-05-21)
Месца нараджэння
Дата смерці 8 красавіка 1994(1994-04-08)[1] (75 гадоў)
Месца смерці
Месца пахавання
Краіна
Альма-матар
Музычная дзейнасць
Прафесіі кампазітар
Інструменты фартэпіяна
Жанры опера
Грамадская дзейнасць
Партыя
Узнагароды
ордэн Леніна ордэн Кастрычніцкай Рэвалюцыі ордэн Працоўнага Чырвонага Сцяга Ордэн «Знак Пашаны» медаль «За перамогу над Германіяй у Вялікай Айчыннай вайне 1941—1945 гг.» медаль «Ветэран працы»
народны артыст СССР Народны артыст Казахскай ССР Сталінская прэмія

Куддус[2] Хаджам’яравіч Кужам’яраў (уйг. Қуддус Ғоҗамияров; 21 мая 1918, с. Кайназар Енбекшыказахскага раёна Алмацінскай вобласці Казахстан — 8 красавіка 1994) — казахскі кампазітар, педагог. Заснавальнік уйгурскай прафесійнай музыкі. Народны артыст Казахстана (1973). Народны артыст СССР (1987).

Біяграфія[правіць | правіць зыходнік]

Нарадзіўся 21 мая 1918 года ў сяле Кайназар (цяпер — Енбекшыказахскі раён Алмацінскай вобласці Казахстана).[3] Калі яму было 3 месяцы, памёр бацька.[4]

Калі Куддус Кужам’яраў прыехаў у Алма-Ату паступаць у музычна-драматычны тэхнікум (цяпер Алмацінскі музычны каледж імя П. І. Чайкоўскага[5]), яму не споўнілася яшчэ 16 гадоў. Вучыўся ў перыяд 1933—1939 гадоў, спачатку па класе скрыпкі, потым перайшоў на фартэпіяннае аддзяленне, дзе пачаў складаць музыку. Здаў іспыты на кампазітарскі факультэт Маскоўскай кансерваторыі імя П. І. Чайкоўскага. Аднак з-за пачатку вайны вучобу прыйшлося адкласці — яго прызвалі ў Чырвоную армію.[6] Член ВКП(б) з 1943 года.[7] Пасля дэмабілізацыі ў 1946 годзе вярнуўся ў Алма-Ату.

У 1951 годзе скончыў Алма-Ацінскую кансерваторыю па класу кампазіцыі ў Я. Брусілоўскага, з 1953 года выкладаў у ёй, у 1957—1967 гадах — рэктар кансерваторыі, з 1965 года — прафесар.

Пасля заканчэння Алма-Ацінскай кансерваторыі ў 1951—1952 гадах стажыраваўся ў Маскоўскай кансерваторыі імя П. І. Чайкоўскага (клас В. Я. Шабаліна  (руск.) (бел.).[8]

У 1952 годзе — мастацкі кіраўнік Казахскага радыё  (руск.) (бел..

Удзельнік міжнародных фестываляў у Тэгеране ў 1961 годзе і ў Багдадзе ў 1964 годзе.[7] У 1976 годзе — член журы Усесаюзнага фестывалю творчасці маладых кампазітараў і студэнтаў музычных ВНУ СССР у Ленінградзе.

Памёр 8 красавіка (па іншых крыніцах — 10 красавіка[9][10]) 1994 года ў Алма-Аце. Пахаваны на Кенсайскіх могілках.[4][11]

Творчасць[правіць | правіць зыходнік]

Сярод твораў: оперы «Назугум» (паст.1956), «Залатыя горы» (з Н. Тлендыевым, 1960), «Садыр-асілак» (1975), балет «Чын Тамур» (1969); араторыя «Квітней, Сямірэчча» (1970); кантата «Радзіма» (1986); вакальна-сімфанічныя паэмы (1982, 1984); 5 сімфоній (1971—1987), 8 сімфанічных паэм (1950—1988); 4 канцэрты для інструментаў (1973—1986) і голасу (1988) з аркестрам; камерна-інструментальныя ансамблі, хары, песні, музыка да драматычных спектакляў і інш.

Узнагароды[правіць | правіць зыходнік]

Зноскі

  1. ↑ Quddus, Koudous Khodjamiarovitch, Қуддус, Куддус Ходжамьярович, Kuddus Khojamyarov // Musicalics
  2. ↑ Напісанне імя паводле БЭ т.8
  3. ↑ Кужамьяров, Куддус Кужамьярович // Казахстан. Национальная энциклопедия. — Алматы: Қазақ энциклопедиясы, 2005. — Т. III. — ISBN 9965-9746-4-0. (CC BY-SA 3.0)
  4. ↑ а б Персональный сайт — Кужамьяров Куддус Ходжамьярович. Архівавана з першакрыніцы 23 студзеня 2015. Праверана 8 верасня 2014.
  5. ↑ Алматинский Музыкальный Колледж им. Чайковского(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 25 ліпеня 2014. Праверана 8 верасня 2014.
  6. ↑ Сара Кузембаева.. Он жил музыкой. К 90-летию Куддуса Кужамьярова (1918—1994) (руск.)(недаступная спасылка). Праверана 24 чэрвеня 2009.(недаступная спасылка)
  7. ↑ а б Казахская ССР: краткая энциклопедия / Гл. ред. Р. Н. Нургалиев. — Алма-Ата: Гл. ред. Казахской советской энциклопедии, 1991. — Т. 4: Язык. Литература. Фольклор. Искусство. Архитектура. — С. 338—339. — 31 300 экз. — ISBN 5-89800-023-2.
  8. ↑ Кужамьяров Куддус Ходжамьярович / Измайлова Л. В. // Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов. — М. : Большая Российская энциклопедия, 2004—2017.
  9. ↑ История развития культурной жизни в Талгаре. Архівавана з першакрыніцы 8 верасня 2014. Праверана 8 верасня 2014.
  10. ↑ История культурной жизни в Талгаре. Архівавана з першакрыніцы 8 верасня 2014. Праверана 8 верасня 2014.
  11. ↑ Место захоронения(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 16 ліпеня 2021. Праверана 12 лютага 2023.

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]


Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Куддус_Хаджам’яравіч_Кужам’яраў&oldid=4743487"